Czy bliscy osób żyjących, ale ciężko poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych mogą żądać od ubezpieczyciela sprawcy wypadku wypłaty zadośćuczynienia? Takie pytanie prawne skierował Rzecznik Finansowy do Sądu Najwyższego. Z jego analiz wynika, że sądy w podobnych sytuacjach mają zupełnie rozbieżne stanowiska.
Pełna treść wniosku Rzecznika Finansowego do Sądu Najwyższego
– To już 20 wniosek o uchwałę Sądu Najwyższego, licząc od 2003 r. kiedy dostaliśmy takie uprawnienie. Korzystamy z niego tylko wtedy jeśli dostrzeżemy rozbieżności w orzecznictwie w rzeczywiście ważnych społecznie kwestiach. Tak jest i tym razem – mówi Aleksandra Wiktorow, Rzecznik Finansowy.
Wyjaśnia, że prosi o rozstrzygnięcie, czy bliskim osoby żyjącej, ale poważnie poszkodowanej w wypadku komunikacyjnym należy się zadośćuczynienie ze względu na naruszenie tzw. dóbr osobistych. A jeśli tak, to czy powinno być ono wypłacane z OC Komunikacyjnego. Uchwała sądu będzie miała istotne znaczenie również dla bliskich osób poszkodowanych w wyniku błędów medycznych np. tych popełnionych przy porodzie.
Jakie prawa osób bliskich
W głównej mierze chodzi tu o przypadki obejmujące tzw. stany terminalne czy wegetatywne. To takie w których poszkodowany żyje, ale nie ma z nim żadnego kontaktu lub jest on mocno ograniczony, a leczenie nie rokuje znaczącej poprawy.
– Naszym zdaniem w takiej sytuacji bliscy powinni być uprawnieni do zadośćuczynienia. Widzimy jednak, że są sądy, które mają podobne zdanie i takie, które go zdecydowanie nie podzielają. Stad wniosek mający na celu ujednolicenie linii orzeczniczej i zapewnienie przewidywalności roszczeń. Orzeczenie SN z naszego wniosku będzie kolejną precyzyjną wskazówką zarówno dla bliskich poszkodowanych i ich pełnomocników, samych zakładów ubezpieczeń jak i sądów powszechnych rozstrzygających te bardzo skomplikowane sprawy. Da nam też tak oczekiwaną przez wszystkich interesariuszy przewidywalność – mówi Aleksander Daszewski, radca prawny koordynator zespołu prawnego w Biurze Rzecznika Finansowego.
Rozbieżne wyroki
W uzasadnieniu wniosku o uchwałę Rzecznik Finansowy przywołał 14 prawnomocnych rozstrzygnięć. W siedmiu przypadkach sąd orzekł, że bliskim może przysługiwać zadośćuczynienie. W siedmiu był zdania przeciwnego. Dodatkowo w dwóch sprawach sąd orzekł, że jeśli uszkodzenia ciała wynikają z wypadku komunikacyjnego, tego typu roszczenie można kierować do ubezpieczyciela, który wystawił polisę OC sprawcy. W dwóch przypadkach sąd nie potwierdził takiej możliwości.
– Co istotne wyroki dotyczą bardzo podobnych stanów faktycznych, a orzeczenia są diametralnie różne. Przywołujemy na przykład wyrok zasądzający po 80 tys. zł zadośćuczynienia dla dwójki małoletnich dzieci. Ich ojciec uległ poważnemu wypadkowi drogowemu. Obecnie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, nie może więc uczestniczyć w ich wychowaniu. To zdaniem sądu uzasadnia wypłatę zadośćuczynienia, ze względu na naruszenie dobra osobistego w postaci więzi emocjonalnej łączącej osoby bliskie. W bardzo podobnej sytuacji inny sąd całkowicie oddalił powództwo żony i dwójki dzieci. Widać więc potrzebę ujednolicenia linii orzeczniczej, żeby w przyszłości uniknąć takich sytuacji – mówi Tomasz Młynarski, radca prawny w Biurze Rzecznika Finansowego.
Ważna uprawnienie Rzecznika Finansowego
Zapytanie do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie rozbieżności to jedno z uprawnień Rzecznika Finansowego o najsilniejszym wpływie na praktykę podmiotów rynku finansowego. Uchwała Sądu Najwyższego prowadzi do ujednolicenia linii orzeczniczej sądów powszechnych na długie lata. Od 2003 Sąd Najwyższy 17 razy podejmował orzeczenia (w powiększonym składzie) na wniosek Rzecznika Finansowego. Z czego aż 16 razy podzielił zapatrywanie Rzecznika na rozstrzyganą sprawę. Do tej pory większość z wniosków dotyczyło obszaru ubezpieczeń, szczególnie OC komunikacyjnego. W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy przesądził, że dobra osobiste osób bliskich zostają naruszone w przypadku spowodowania śmieci poszkodowanego. Obecnie pytanie dotyczy tego czy dobra osobiste są naruszane również wtedy, gdy poszkodowany żyje, ale jest w stanie wegetatywnym.