wyrok SN z dnia 1981.02.18 IV CR 605/80 OSNC 1982/4/50

Drukuj

Przewidziana w art. 434 k.c. odpowiedzialność samoistnego posiadacza budynku nie wyłącza odpowiedzialności innej osoby za szkodę wyrządzoną przez oderwanie się części budowli, jeżeli pomiędzy zaniedbaniem tej osoby a oderwaniem się części budowli zachodzi związek przyczynowy.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Marii S. przeciwko Krośnieńskiemu Kombinatowi Budowlanemu w K. - Zakład Budowlano-Montażowy w J. oraz Zjednoczonym Zakładom Stolarki Budowlanej w W. o odszkodowanie, na skutek rewizji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Nowym Sączu z dnia 12 czerwca 1980 r.

uchylił zaskarżony wyrok w stosunku do Kombinatu Budowlanego w K. - Zakładu Budowlano-Montażowego w J. i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Nowym Sączu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji rewizyjnej pomiędzy powódką a tym pozwanym; odrzucił rewizję w stosunku do Skarbu Państwa - Kuratorium Oświaty i Wychowania, a poza tym rewizję oddalił.

W pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa - Kuratorium Oświaty i Wychowania, Zjednoczonym Zakładom Stolarki Budowlanej oraz Kombinatowi Budowlanemu - Zakładowi Budowlano-Montażowemu powódka przytoczyła, że była nauczycielką w szkole; gdy w dniu 7.IV.1975 r. na korytarzu szkoły przygotowywała młodzież do apelu, z okna wypadła i uderzyła ją w głowę cała środkowa kwatera tego okna, w wyniku czego doznała licznych obrażeń.

W protokole ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy Komisja stwierdziła, że obydwa znaki nastawne kwatery środkowej okna nie były zamknięte, czego nie można było spostrzec przed otwarciem bocznych kwater.

W postanowieniu z dnia 25.X.1978 r. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w stosunku do Skarbu Państwa - Kuratorium Oświaty i Wychowania powódka dochodzi roszczeń odszkodowawczych z tytułu wypadku przy pracy w uspołecznionym zakładzie pracy, a w sprawie o te roszczenia wyłączona jest droga sądowa przed sądem powszechnym i dlatego sprawę pomiędzy powódką a Skarbem Państwa przekazał do rozpoznania Terenowej Komisji Rozjemczej. W toku postępowania przed tą Komisją okazało się, że powódce zostały już przyznane świadczenia (jednorazowe odszkodowanie oraz renta) zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 3, poz. 8). Toteż Terenowa Komisja Rozjemcza, a następnie Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie powódki.

Powódka cofnęła pozew przeciwko Skarbowi Państwa - Kuratorium Oświaty i Wychowania, a Sąd Wojewódzki oddalił powództwo w stosunku do Zjednoczonych Zakładów Stolarki Budowlanej oraz Kombinatu Budowlanego oraz Kombinatu Budowlanego - Zakładu Budowlano-Montażowego.

Rozpoznając sprawę na skutek rewizji powódki, Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Wnioskowi rewizji o "wznowienie postępowania przeciwko Skarbowi Państwa - Kuratorium Oświaty i Wychowania" stoi na przeszkodzie wyżej wspomniane wyłączenie drogi sądowej, prawomocne rozstrzygnięcie sporu przez właściwy sąd szczególny oraz wynikająca stąd okoliczność, że przed Sądem Wojewódzkim i Najwyższym Skarb Państwa nie mógł być i nie jest stroną pozwaną. Artykuł 22 wyżej powołanej ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. głosi bowiem, że przewidziane w niej świadczenie, ustalone w trybie w niej określonym, stanowi w stosunku do uspołecznionego zakładu pracy wynagrodzenie wszelkich szkód wynikłych dla pracownika na skutek wypadku przy pracy.

Przeto rewizja w części dotyczącej Skarbu Państwa - Kuratorium Oświaty i Wychowania ulega odrzuceniu (art. 375 k.p.c).

W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 24.III.1971 r. (OSNCP 1971, poz. 122) zostało wyjaśnione, że wyłączenie odpowiedzialności w zakresie przekraczającym świadczenia przewidziane w ustawie z dnia 23 stycznia 1968 r. dotyczy tylko tego uspołecznionego zakładu pracy, który zatrudniał pracownika w czasie wypadku przy pracy; poszkodowany może więc na podstawie prawa cywilnego dochodzić odszkodowania od innej jednostki gospodarki uspołecznionej.

Jeżeli zatem chodzi o odpowiedzialność Zjednoczonych Zakładów Stolarki Budowlanej, to powódka utrzymuje, że Zakłady te "nie wykonały zabezpieczenia kwatery środkowej" okna. Jednakże w chwili wypadku kwatera ta była zaopatrzona w dwa zamki nastawne. Stąd gdyby nawet Zjednoczone Zakłady nie wykonały tego zabezpieczenia, to zaniedbanie to nie pozostawałoby w związku przyczynowym (art. 361 § 1 k.c.) z wypadkiem.

Nieuwzględnienie powództwa w stosunku do Zjednoczonych Zakładów Stolarki Budowlanej okazuje się zatem uzasadnione. Tym samym rewizja w stosunku do tego pozwanego ulega oddaleniu (art. 387 k.p.c.).

Z kolei co się tyczy odpowiedzialności Kombinatu Budowlanego - Zakładu Budowlano-Montażowego, to Sąd Wojewódzki ustalił, że Kombinat ten był wykonawcą budynku szkoły, przy czym w celu wykonania umowy o roboty budowlane zostały mu dostarczone okna wyprodukowane przez Zjednoczone Zakłady Stolarki Budowlanej. Stosunek pomiędzy Kombinatem Budowlanym a Skarbem Państwa - Kuratorium Oświaty i Wychowania wynikający z umowy o roboty budowlane jest dla stosunku pomiędzy powódką a tym kombinatem bezprzedmiotowy. W szczególności dla tego stosunku bezprzedmiotowa jest okoliczność, że w protokole odbioru budynku szkoły, który był sporządzony na 7 miesięcy przed wypadkiem powódki, nie zostały stwierdzone usterki polegające na braku zabezpieczenia okien.

Gdyby odpowiedzialność Skarbu Państwa - Kuratorium Oświaty i Wychowania nie była wyłączona w zakresie przekraczającym świadczenia przewidziane w ustawie z dnia 3 stycznia 1968 r., to zgodnie z przyjętą w art. 434 k.c. zasadą ryzyka Skarb Państwa odpowiadałby za szkodę wyrządzoną powódce przez wypadnięcie (oderwanie się) kwatery środkowej okna także wtedy, kiedy Kombinatowi Budowlanemu - Zakładowi Budowlano-Montażowemu można by przypisać wadę w budowie w rozumieniu art. 434 k.c., polegającą na oddaniu szkole budynku, w którym środkowa kwatera okna nie miała zamkniętych zamków nastawnych. Jednakże przewidziana w art. 434 k.c. odpowiedzialność samoistnego posiadacza budynku nie wyłącza odpowiedzialności innej osoby za szkodę wyrządzoną przez oderwanie się części budowli, jeżeli pomiędzy zawinionym zaniedbaniem tej osoby a oderwaniem się części budowli zachodzi związek przyczynowy.

W sprawie Sąd Wojewódzki nie wyjaśnił, czy Kombinat Budowlany - Zakład Budowlano-Montażowy przed oddaniem szkole budynku zamknął zamki kwatery środkowej okna oraz czy wydał szkole klucz od gniazd tych zamków. Bez ustalenia tych okoliczności stanowisko Sądu Wojewódzkiego co do braku winy Kombinatu Budowlanego oraz niewłaściwej eksploatacji okna przez szkołę wydaje się dowolne. Gdyby zaś Kombinat Budowlany dopuścił się wspomnianych zaniedbań, to z mocy art. 420 k.c. odpowiadałby za tę część szkody wyrządzonej powódce, która nie została pokryta świadczeniami spełnionymi przez Skarb Państwa - Kuratorium Oświaty i Wychowania.

W konsekwencji wyrok w stosunku do Kombinatu Budowlanego - Zakładu Budowlano-Montażowego nie może być utrzymany w mocy (art. 368 pkt 3 k.p.c.).

Orzeczono więc jak w sentencji.