W nawiązaniu do publikacji medialnych dotyczących likwidacji Biura Rzecznika Finansowego
i przejęcia jego kompetencji przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów informujemy, że dotychczas nie został przesłany do Biura oficjalny projekt ustawy wprowadzający wyżej wymienione zmiany. Wobec powyższego Biuro Rzecznika Finansowego nie może odnieść się w sposób szczegółowy do tego projektu.
Misją Rzecznika Finansowego jest ochrona klientów instytucji rynku finansowego, których interesy reprezentuje, przy stosowaniu przepisów prawa oraz zgodnie z zasadami współżycia społecznego. Powołana ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 instytucja przejęła obowiązki dotychczas funkcjonującego przez okres 20 lat Rzecznika Ubezpieczonych, obejmując zakresem działania obok rynku ubezpieczeniowo-emerytalnego, również sektor bankowo-kapitałowy. Zwiększył się również istotnie zakres zadań i kompetencji, co znalazło odzwierciedlenie w liczbie wnoszonych przez klientów banków i firm ubezpieczeniowych reklamacji, próśb o interwencje i mediacje.
Urząd nieustannie pracuje nad kolejnymi wnioskami poszkodowanych klientów i analizuje zgłaszane sprawy podejmując niezbędne kroki prawne mające na celu eliminowanie nieuczciwych praktyk, zgodnie ze swoim statutem. Każdego roku Rzecznik Finansowy udziela klientom i konsumentom kilkudziesięciu tysięcy porad i informacji drogą telefoniczną lub elektroniczną. Klienci, którym nie udało się rozwiązać sporu poprzez reklamację w banku lub ubezpieczyciela, zgłaszają się do Rzecznika z wnioskiem o podjęcie postępowania interwencyjnego.
Stale rosnąca liczba spraw, które wpływają do Rzecznika w pierwszych miesiącach 2020 roku obrazuje społeczną rolę, jaką pełni Biuro Rzecznika Finansowego wobec klientów instytucji rynku finansowego. W I półroczu 2020 r. Rzecznik otrzymał 2277 wniosków o interwencję związaną z niewłaściwym rozliczeniem przez kredytodawców przedterminowo spłaconych kredytów konsumenckich. To ponad dwukrotnie więcej niż w całym ubiegłym roku, kiedy to klienci wystąpili do Rzecznika Finansowego 1083 razy z wnioskiem w tego typu sprawach. Do dnia 29 lipca 2020 r. ponad 40 procent wszystkich skierowanych do Wydziału Klienta Rynku Bankowo-Kapitałowego w tym roku wniosków o interwencje w sprawach indywidualnych klientów dotyczyło właśnie tego zagadnienia.
W rezultacie, na bazie swoich działań ustawowych Rzecznik Finansowy skierował w 2020 roku 5 pozwów do sądów powszechnych. Na początku sierpnia br. Rzecznik Finansowy skierował do Sądu Okręgowego w Warszawie dwa powództwa przeciwko Bankowi Handlowemu w Warszawie S.A. oraz przeciwko Santander Bank Polska S.A. o zaniechanie stosowania nieuczciwej praktyki rynkowej. Praktyka, którą zdaniem Rzecznika Finansowego jest nieuczciwa, polega na nieobniżaniu w przypadku przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego całkowitego kosztu kredytu o koszt prowizji. Pod koniec kwietnia br. Rzecznik Finansowy skierował do Sądu Okręgowego w Warszawie powództwo przeciwko Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu w związku ze stosowaniem przez bank nieuczciwych praktyk rynkowych. Polegają one na stawianiu w stosunku do klientów roszczeń o zapłatę tzw. „wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu”.
Istotnym jest, że Rzecznik Finansowy na podstawie obecnie obwiązującego prawa w zakresie Funduszu Edukacji Finansowej jest organem dysponującym środkami na wniosek Rady Edukacji Finansowej. Dotychczas Rada nie podjęła decyzji co do wydatkowania środków, dlatego zarzuty jakoby Biuro Rzecznika Finansowego wstrzymywało działania i uniemożliwiało rozdysponowanie środków są nieprawdziwe i bezpodstawne.
Warto podkreślić, że działalność Rzecznika została w 2018 r dwukrotnie poddana ocenie NIK
w ramach przeprowadzanych kontroli problemowych. Jednym z tematów była „Ochrona konsumentów na rynku ubezpieczeniowym”. W wyniku kontroli NIK pozytywnie oceniła działania Rzecznika Finansowego w okresie objętym kontrolą tj. 1 stycznia 2014 r. – 28 września 2018 r. NIK podkreśliła, że Rzecznik prawidłowo wypełniał zadania związane z ochroną konsumentów na rynku ubezpieczeniowym. W ramach drugiego tematu Rzecznik Finansowy jako jedyna z kontrolowanych instytucji przez NIK, otrzymał pozytywną ocenę swojej działalności w obszarze tzw. kredytów frankowych. Po przeanalizowaniu działań różnych instytucji państwowych w obszarze kredytów walutowych kontrolerzy NIK ocenili pozytywnie tylko działalność Rzecznika Finansowego.
Należy podkreślić, że Rzecznik Finansowy jako organ wyspecjalizowany w ochronie klienta podmiotów rynku finansowego działa na skalę szerszą niż UOKIK, biorąc pod ochronę nie tylko konsumenta, ale również osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą poprzez korygownie działań tych podmiotów w relacji z klientem. Podmioty rynku finansowego posiadają reprezentujące ich interesy stowarzyszenia, zatrudniające kancelarie prawne i ekspertów specjalizujących się w wąskiej dziedzinie prawa. Klient nie posiadając swojego przedstawiciela w osobie Rzecznika zostanie pozostawiony na rynku w dużo słabszej pozycji.
Instytucja Rzecznika Finansowego nie jest nowum na europejskim i światowym rynku stale rozwijających się usług finansowych. Takie instytucje działają w wielu krajach Unii Europejskiej, ale również na innych kontynentach, gdzie rozwinięta jest ochrona prawna klientów intytucji finansowych, jak np. w Stanach Zjednoczonych. Dynamika rozwoju tych usług, powstawanie nowych podmiotów zajmujących się najnowszymi technologiami oraz wzrastający trend ochrony konsumenckiej wymaga dedykowania temu zjawisku jednego silnego organu, zajmującego się rynkiem finansowym w wyłączności.
