Rzecznik Finansowy przypomina, że w związku ze wzrostem płacy minimalnej, od stycznia 2022 roku wzrosły kary za brak obowiązkowych ubezpieczeń.
Z początkiem 2022 roku, wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę, wzrosła również wysokość opłaty karnej za brak ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC p.p.m.), a także za brak ubezpieczenia OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego (OC rolnika) oraz ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych (ubezpieczenie budynków rolniczych).
Brak ciągłości w ochronie ubezpieczenia może skutkować nie tylko nałożeniem kary finansowej, ale wiąże się przede wszystkim z koniecznością pokrycia kosztów naprawienia szkody (w przypadku umów odpowiedzialności cywilnej) oraz brakiem odszkodowania w przypadku zdarzeń skutkujących szkodą w budynkach.
W przypadku ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych wysokość opłaty karnej za brak ubezpieczenia uzależniona jest od:
1. Rodzaju pojazdu:
- w przypadku samochodów osobowych wynosi równowartość 2-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę
- w przypadku samochodów ciężarowych, ciągników samochodowych i autobusów wynosi równowartość 3-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę
- w przypadku pozostałych pojazdów wynosi równowartość 1/3 minimalnego wynagrodzenia za pracę
2. Okresu pozostawania bez ochrony ubezpieczeniowej w danym roku kalendarzowym:
- do 3 dni – 20% pełnej opłaty karnej
- od 4 do 14 dni – 50% pełnej opłaty karnej
- powyżej 14 dni – 100% opłaty karnej
Aby uniknąć nieprzyjemności, szczególną uwagę należy wykazać w przypadkach, gdy zastosowania do naszej umowy nie będą miały regulacje ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, które przewidują automatyczne przedłużenie ochrony ubezpieczeniowej, tzw. klauzula prolongacyjna.
Dla przypomnienia poniżej wskazujemy przypadki, kiedy dochodzi do przerwy w ciągłości ubezpieczenia OC p.p.m. skutkującej nakładaniem kar przez UFG. I tak:
- Gdy nie została opłacona w całości ustalona w umowie składka za mijający okres – ma to miejsce zazwyczaj gdy posiadacz pojazdu opłaca składkę ratalnie, ale także gdy składka – pomimo zawartej umowy – nie zostanie wcale opłacona. W omawianej sytuacji nie ma zastosowania klauzula prolongacyjna (umowa nie wznowi się na kolejny okres 12 miesięcy). Dlatego przed końcem okresu obowiązywania umowy warto sprawdzić czy została opłacona składka w całości (w razie wątpliwości należy skontaktować się z ubezpieczycielem).
- W przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. W omawianej sytuacji również nie ma zastosowania klauzula prolongacyjna.
- Dochodzi do zbycia pojazdu i nabywca pojazdu decyduje się korzystać z ważnej polisy zbywcy pojazdu, ale po jej wygaśnięciu nie zawarł nowej umowy na własny rachunek. W aktualnym stanie prawnym, umowa zawarta przez zbywcę nie ulegnie automatycznemu przedłużeniu z upływem okresu na który była zawarta. W takiej sytuacji konieczne jest zawarcie na kolejny okres nowej umowy, aby zachować ciągłość w ochronie.
- Dochodzi do zawarcia umowy ubezpieczenia OC p.p.m. przez posiadacza pojazdu mechanicznego niebędącego właścicielem tego pojazdu. Prawa i obowiązki tego posiadacza, wynikające z zawartej umowy ubezpieczenia, przechodzą na właściciela pojazdu mechanicznego z chwilą, gdy posiadacz utracił posiadanie tego pojazdu na rzecz właściciela. Jednakże umowa ubezpieczenia zawarta przez posiadacza ulega rozwiązaniu z upływem okresu na który została zawarta. W omawianym przypadku również nie znajdzie zastosowania klauzula przewidująca automatyczne przedłużenie umowy.
- Doszło do ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego. W omawianej sytuacji nie ma zastosowania klauzula prolongacyjna (umowa nie wznowi się na kolejny okres 12 miesięcy).
Niezależnie od przypadków nieprzedłużenia z mocy prawa umowy ubezpieczenia, szczególną czujność należy wykazać, gdy dochodzi do przeniesienia prawa własności pojazdu, ale zbywca nie przekazał nabywcy ważnej umowy ubezpieczenia OC p.p.m. Przy nabyciu pojazdu nabywca powinien niezwłocznie (jeszcze tego samego dnia) zweryfikować dane w bazie UFG i w przypadku potwierdzenia braku ważnej umowy, ubezpieczyć pojazd jeszcze w dniu nabycia własności i nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu do ruchu. Analogiczne zasady mają zastosowanie przy przeniesieniu posiadania pojazdu. Dodatkowo, nabywca po otrzymaniu umowy OC p.p.m. od zbywcy, celem upewnienia się, powinien skontaktować się z ubezpieczycielem, aby potwierdzić ważności umowy.
Zmiana wysokości opłaty karnej za brak ubezpieczenia będzie dotyczyła również ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego (ubezpieczeniem OC rolników) oraz ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych (ubezpieczenie budynków rolniczych). Oba rodzaje ubezpieczeń są ubezpieczeniami obowiązkowymi.
Wysokość opłaty karnej z tytułu braku umowy ubezpieczenia OC także wyliczana jest w oparciu o minimalne wynagrodzenie za pracę. Wysokość opłaty karnej za brak ubezpieczenia OC rolnika wynosi 1/10 minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku kontroli, a za brak ubezpieczenia budynków gospodarstwa rolniczego 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W przypadku ubezpieczeń OC rolnika oraz w przypadku ubezpieczeń budynków rolniczych występuje podobna zasada automatycznego odnawiania się ubezpieczenia jak w przypadku ubezpieczenia OC p.p.pm. Jeśli rolnik nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który została zawarta umowa ubezpieczenia, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy.
Dla przypomnienia poniżej przedstawiamy wyjątki od tej reguły, a więc przypadki kiedy dochodzi do przerwy w ciągłości ubezpieczenia OC rolnika i ubezpieczenia budynków rolniczych skutkującej nakładaniem kar. I tak:
- Gdy nie została opłacona określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy. W omawianej sytuacji nie ma zastosowania klauzula prolongacyjna (umowa nie wznowi się na kolejny okres 12 miesięcy). Dlatego przed końcem okresu obowiązywania umowy, warto sprawdzić czy została opłacona składka w całości (w razie wątpliwości należy skontaktować się z ubezpieczycielem).
- W przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC rolników. W omawianej sytuacji również nie ma zastosowania klauzula prolongacyjna (umowa nie wznowi się na kolejny okres 12 miesięcy).
- W przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego w przypadku. W omawianej sytuacji także nie ma zastosowania klauzula prolongacyjna (umowa nie wznowi się na kolejny okres 12 miesięcy.
- Dochodzi do przeniesienia posiadania gospodarstwa rolnego. Przy przeniesieniu posiadania gospodarstwa rolnego (również w drodze dziedziczenia) nabywca może korzystać z dotychczasowych umów ubezpieczenia OC rolnika oraz ubezpieczenia budynków rolniczych do końca okresu na jaki zostały zawarte, jednakże nie dojdzie do ich automatycznego odnowienia w przypadku dziedziczenia.
WAŻNE: W przypadku oddania przez rolnika w posiadanie części gospodarstwa rolnego, stanowiącej odrębne gospodarstwo rolne, osoba obejmująca w posiadanie oddaną część gospodarstwa rolnego nie korzysta z prawa korzystania z dotychczas zawartej umowy ubezpieczenia. Zobowiązana jest, od chwili przejęcia w posiadanie takiej części gospodarstwa rolnego, zawrzeć nową umowę ubezpieczenia.
Warto również pamiętać, że obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolnika powstaje w dniu objęcia gospodarstwa rolnego w posiadanie, a umowy ubezpieczenia budynków rolniczych z dniem pokrycia budynku dachem.
Podobnie więc jak w przypadku nabycia własności lub posiadania pojazdu mechanicznego, niezwykle istotne jest ustalenie czy dotychczasowy posiadacz dopełnił obowiązku zawarcia obu umów.
Również w przypadku wypowiedzenia dotychczasowej umowy, należy zachować ciągłość ubezpieczenia, poprzez zawarcie kolejnej umowy.
