Rzecznik Finansowy dr Bohdan Pretkiel wniósł skargę nadzwyczajną od wyroku sądu apelacyjnego w sprawie pożyczki gotówkowej udzielonej przez Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową „Kujawiak”.
W sprawie wydano nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, a następnie na skutek odwołania od wydanego nakazu, zarówno Sąd Okręgowy w Toruniu, jak i Sąd Apelacyjny w Gdańsku rozpatrujący sprawę nie dostrzegły abuzywności postanowień umowy pożyczki, co więcej – zdaniem Rzecznika Finansowego – nie dokonały w ogóle jej oceny pod tym kątem.
Do Rzecznika Finansowego zgłosił się wnioskodawca, który w kwietniu 2013 roku zawarł z Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową „Kujawiak” we Włocławku umowę pożyczki zabezpieczonej hipoteką na całkowitą kwotę pożyczki 1 600 000 zł.
SKOK skierował pozew przeciwko pożyczkobiorcy wraz z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla, będącego zabezpieczeniem umowy pożyczki. Sąd Okręgowy w Toruniu wydał nakaz zapłaty. Na skutek złożonych zarzutów wyrokiem z dnia 21 czerwca 2018 roku, Sąd Okręgowy w Toruniu utrzymał częściowo w mocy nakaz zapłaty. Następnie po rozpatrzeniu apelacji pozwanego, wyrokiem z dnia 27 maja 2020 roku, Sąd Apelacyjny w Gdańsku zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu, nieznacznie modyfikując nakaz zapłaty, zasadniczo jednak utrzymując go w mocy.
Wskazać należy, że zarówno Sąd Okręgowy w Toruniu, jak i Sąd Apelacyjny w Gdańsku przy rozpatrywaniu niniejszej sprawy całkowicie pominęły obowiązujące przepisy prawa w zakresie ochrony konsumenta, wbrew ciążących na nich obowiązkach w tym zakresie.
Sądy te nie dokonały oceny postanowień zawartych w umowie pożyczki, m.in. w zakresie regulującym zmiany oprocentowania pod kątem ich abuzywności i nie zniwelowały nierówności istniejącej pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą.
W ocenie Rzecznika Finansowego sąd, rozpoznając sprawę powinien uwzględnić treść umowy i dokonać oceny, czy w przedmiotowym stanie faktycznym roszczenie jest zgodne z prawem, w świetle przepisów chroniących konsumenta. Brak takiego działania należy potraktować jako wsparcie działań podmiotu rynku finansowego, nakierowane na wykorzystanie słabszej pozycji konsumenta.
Stąd Rzecznik Finansowy, z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności działań organów władzy publicznej z zasadą demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, wniósł do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, w której zarzucił rozstrzygnięciu m.in. naruszenie zasady prawa do sądu, tj. art. 45 ust 1. Konstytucji RP, w postaci sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, czyli w oparciu o obowiązujące przepisy prawa oraz art. 76 w zw. z art. 9 Konstytucji RP, polegające na nieuwzględnieniu przy wykładni prawa krajowego norm prawa unijnego.
Nie ulega wątpliwości, że uwzględnienie skargi nadzwyczajnej pozwoli przywrócić zachwianą równowagę w stosunkach społecznych.
Warto podkreślić, że działania Rzecznika Finansowego w tej konkretnej sprawie mogą korzystnie przełożyć się na sytuację innych konsumentów. Osoby będące w podobnej sytuacji, będą miały szansę na zmianę prawomocnych orzeczeń, w drodze skargi nadzwyczajnej.
Ważne! Kiedy z wnioskiem o skargę nadzwyczajną do Rzecznika Finansowego?
Wnioski o złożenie skargi nadzwyczajnej przez Rzecznika Finansowego mogą dotyczyć orzeczeń kończących postępowanie w sprawie, które uprawomocniły się po 3 kwietnia 2018 r. Uprawnienie do skargi nadzwyczajnej w odniesieniu do spraw rozstrzygniętych przed tą datą przysługuje tylko Prokuratorowi Generalnemu oraz Rzecznikowi Praw Obywatelskich.
Warto podkreślić, że skarga nadzwyczajna w swoim zamyśle ma dotyczyć rzeczywiście wyjątkowych sytuacji, zaś by ją złożyć musi zostać spełniona jedna z trzech przesłanek:
- orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji RP;
- orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
- zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.
Dodatkowo wniesienie skargi nadzwyczajnej będzie również dopuszczalne wyłącznie wtedy, kiedy zaskarżonego orzeczenia nie będzie można zmienić, bądź uchylić poprzez inne nadzwyczajne środki zaskarżenia. Co więcej skarga nadzwyczajna nie może być oparta na zarzutach, które były przedmiotem rozpoznania skargi kasacyjnej, bądź kasacji przez Sąd Najwyższy. Dodatkowo od tego samego orzeczenia, w interesie tej samej strony skarga nadzwyczajna może być wniesiona tylko raz.
Do przygotowanie skargi nadzwyczajnej przez Rzecznika Finansowego, niezbędne jest przedstawienie mu możliwie pełnej dokumentacji dotyczącej sprawy. To znaczy, trzeba opisać zastrzeżenia do orzeczenia, przedstawić pisma procesowe, orzeczenia sądów obydwu instancji z uzasadnieniem i dowody. Dopiero na tej podstawie Rzecznik Finansowy może podjąć decyzję o wystąpieniu do Sądu Najwyższego. Idealnym rozwiązaniem byłoby przygotowanie takiego wniosku przez profesjonalnego pełnomocnika, który już zna sprawę i prowadził ją w poprzednich instancjach. On też najlepiej będzie wiedział, jakie przesłanki do wystąpienia ze skargą nadzwyczajną zostały spełnione w danej sprawie. Oczywiście nie jest to wymóg formalny. Jeśli kogoś nie stać na zaangażowanie pełnomocnika, prawnicy Rzecznika Finansowego wykonają taką analizę na podstawie dostarczonej dokumentacji.
