W wyniku burzy i wywołanego nią pożaru w lipcu 2016 r. rodzina rolnika z południa kraju straciła dom i jeden z budynków gospodarczych. Ubezpieczyciel dwukrotnie odliczył stopień zużycia budynków – najpierw przy zawarciu umowy ubezpieczenia, a następnie obliczając wysokość szkody. W ten sposób – zdaniem Rzecznika Finansowego – zaniżył należną wypłatę. Sądy orzekające w tej sprawie podzieliły zdanie ubezpieczyciela. Rzecznik Finansowy składa skargę nadzwyczajną.
Sprawa dotyczy wywołanego burzą pożaru budynków wchodzących w skład zabudowań gospodarstwa prowadzonego przez rolnika na południu Polski. Zdarzenie miało miejsce w lipcu 2016 roku. W jego wyniku dwa spośród trzech budynków znajdujących się w gospodarstwie uległy zniszczeniu. Wśród nich znajdował się budynek gospodarczy z lat 80. oraz jedyny budynek mieszkalny z lat 20. Właściciel gospodarstwa posiadał ważne ubezpieczenie na wszystkie zabudowania, liczył więc na sprawiedliwą, zgodną z umową wypłatę odszkodowania.
Jednak ubezpieczyciel, ustalając wysokość szkody, ponownie odliczył stopień zużycia budynków, co doprowadziło do sytuacji podwójnego szacowania wartości. Pierwsze odliczenie miało bowiem miejsce przy wyliczaniu składki ubezpieczenia i zawieraniu umowy. W wyniku zastosowania takiego mechanizmu wyliczania szkody, poszkodowany rolnik zamiast blisko 80 tys. zł odszkodowania, otrzymał od ubezpieczyciela tylko nieco ponad połowę tej sumy. Ponieważ ubezpieczyciel obstawał przy swoim, rolnik postanowił dochodzić swoich praw w sądzie.
Orzekające w niniejszej sprawie sądy podzieliły zdanie ubezpieczyciela stwierdzając, że uwzględnienie stopnia zużycia budynku na etapie ustalania rozmiaru szkody pozwala na ustalenie rozmiaru doznanego uszczerbku zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy.
Rzecznik Finansowy po zapoznaniu się z aktami sprawy podjął decyzję o wniesieniu skargi nadzwyczajnej, mając na uwadze konieczność zapewnienia ochrony ubezpieczonemu, któremu nie wypłacono pełnego odszkodowania w wyniku uszkodzenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.
– Gdyby zastosować prezentowany w orzeczeniach stanowiących podstawę niniejszej skargi sposób obliczenia wysokości szkody, polegający na ponownym odliczeniu od wysokości szkody stopnia zużycia budynków, doprowadziłoby to do sytuacji podwójnego szacowania wartości, a w konsekwencji doprowadziłoby to do zaniżenia należnego odszkodowania, które ze swej natury ma spełniać funkcję kompensacyjną – zauważa prof. ucz. dr hab. Mariusz Golecki, Rzecznik Finansowy.
W ocenie Rzecznika Finansowego wyrok Sądu Okręgowego pozostaje w sprzeczności z przepisami prawa, właściwymi dla stosunku zobowiązaniowego łączącego strony sporu, dlatego zarzucono naruszenie art. art. 2 w zw. z art. 7 i art. 32 Konstytucji. Treść jednej ze wskazanych norm, a mianowicie art. 7 Konstytucji nakazuje organom władzy działanie na podstawie i w granicach prawa. Powoduje to, że po stronie obywatela powstaje słuszne oczekiwanie, że organ władzy publicznej, w tym sąd wydając wyrok, prawidłowo zastosuje prawo. Art. 2 Konstytucji zaś statuuje zasadę państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
– Zasada ta wiąże się bezpośrednio z zasadą bezpieczeństwa prawnego i sprawiedliwości społecznej, które powinny skutecznie zabezpieczać dobra życiowe człowieka oraz jego interesy – dodaje Mariusz Golecki.
W ocenie Rzecznika Finansowego orzeczenie wydane przez Sąd Okręgowy, uwzględniające miarkowanie odszkodowania poprzez podwójne zastosowanie zużycia technicznego, pozbawiło Ubezpieczonego należnego mu odszkodowania, a w konsekwencji pozbawiło Ubezpieczonego możliwości prowadzenia w sposób niezakłócony swojego gospodarstwa rolnego.
Rzecznik Finansowy wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia Sądu Okręgowego i orzeczenie co do istoty sprawy, zgodnie z żądaniem pozwu.
