Do Biura Rzecznika Finansowego trafiają sprawy, które, pomimo iż są zakończone prawomocnym wyrokiem, budzą daleko idące wątpliwości co do prawidłowości ich rozstrzygnięcia. W środę 11 października br. Rzecznik Finansowy dr Bohdan Pretkiel po raz kolejny skorzystał ze swojego szczególnego uprawnienia i wniósł skargi nadzwyczajne w dwóch sprawach, w których w jego ocenie doszło do rażącego naruszenia praw klientów instytucji finansowych. Poniżej znajdują się krótkie opisy każdej z tych spraw.
Kredyt hipoteczny we frankach szwajcarskich BRE Bank / mBank
W tej sprawie w 2006 r. klientka zawarła z BRE Bank S.A. z siedzibą w Warszawie (którego następcą prawnym jest mBank S.A.) umowę o kredyt hipoteczny „mPlan”. Kredyt waloryzowany był kursem franka szwajcarskiego. Umowa oraz cała dokumentacja kredytowa zostały sporządzone przez bank według standardowych wzorów, które nie podlegały żadnym negocjacjom ani zmianom. W wyniku sytuacji życiowej, wnioskodawczyni zaczęła mieć problemy ze spłatą bieżących rat kredytu. W związku z tym, bank wypowiedział Wnioskodawczyni Umowę, stawiając w stan wymagalności wszystkie mające z niej wynikać należności. W 2017 r. bank dokonał cesji wierzytelności na rzecz Niestandaryzowanego Funduszu Inwestycyjnego. W 2018 r. Sąd Okręgowy w Łodzi wydał nakaz zapłaty na rzecz nabywcy wierzytelności, następnie komornik sądowy wszczął postępowanie egzekucyjne z nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu. W czerwcu 2021 r. nieruchomość została zlicytowana przez komornika i przejął ją nowy właściciel.
Rzecznik Finansowy zwrócił uwagę, że początkowo kredytobiorczyni dokonywała regularnych spłat kredytu, lecz w miarę upływu czasu jej sytuacja materialna znacząco się pogorszyła. Wyjątkowo trudne i skomplikowane warunki życiowe oraz znaczny wzrost kursu franka szwajcarskiego spowodowały trudności w bieżącej spłacie rat kredytu.
W ocenie Rzecznika Finansowego zastrzeżenia budzi przede wszystkim fakt, że Sąd Okręgowy w Łodzi, który wydał nakaz zapłaty, nie wywiązał się z obowiązku zbadania czy postanowienia uzgodnione między stronami mają nieuczciwy charakter. Zaniechawszy tego badania, Sąd Okręgowy nie zapewnił ochrony zaufaniu, jakie konsument ma prawo pokładać w organach władzy publicznej w zakresie ich działania na podstawie prawa i w jego granicach, w celu zapewnienia prawa do sądu i sprawiedliwego procesu, naruszając tym samym zasadę ochrony konsumenta.
Wniesienie skargi jest konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Zaskarżone orzeczenie powinno być wyeliminowane z obrotu prawnego jako naruszające prawa i wolności człowieka określone w Konstytucji, takie jak: ochrona konsumenta, prawidłowość działania organów władzy publicznej w rozumieniu ochrony obywatela przed arbitralnością władzy publicznej, a także gdyż stoi ono w sprzeczności z wiążącym Polskę prawem międzynarodowym – ocenia Rzecznik Finansowy dr Bohdan Pretkiel.
Pożyczka konsumencka – Capital Service S.A.
W omawianej sprawie Klientka zawarła w 2017 r. umowę pożyczki z Capital Service S.A. (wierzyciel pierwotny) na kwotę około 3,5 tys. zł. Wierzytelność następnie została sprzedana na rzecz GPM Vindexus Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego. W związku z niespłacaniem pożyczki, wierzyciel wniósł o zasądzenie od pozwanej kwoty ponad 7,5 tys. zł na którą składały się również odsetki kapitałowe, opłaty, prowizje oraz odsetki za opóźnienie.
Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 2018 r., Sąd Rejonowy w Lublinie zasądził na rzecz powoda dochodzoną przez niego kwotę wraz z kosztami procesu. W 2019 r., sąd nadał klauzulę wykonalności wyżej wymienionemu nakazowi zapłaty.
Postępowanie toczyło się w elektronicznym postępowaniu upominawczym w oparciu o oświadczenia złożone jedynie przez stronę powodową. Sąd rozpatrujący sprawę nie zapoznał się z treścią umowy pożyczki, na podstawie której dochodzone było roszczenie. W rezultacie, Sąd rozpoznający sprawę nie dokonał analizy najważniejszego dokumentu, przesądzającego o ewentualnej bezzasadności roszczeń dochodzonych przeciwko Klientce.
Obecnie w sprawie toczy się postępowanie egzekucyjne, zaś Klientka dokonuje w jego ramach spłat zgodnie z wydanym nakazem zapłaty. Kontunuowanie postępowania egzekucyjnego może doprowadzić do bardzo trudnego lub być może nawet niemożliwego do odwrócenia uszczerbku w majątku Klientki.
Rzecznik Finansowy zauważa, że Sąd Rejonowy w Lublinie nie dokonał ustalenia, czy znajdujące się w umowie pożyczki postanowienia odwołujące się do maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego nie mają charakteru niedozwolonego. Niedokonanie przez Sąd analizy zapisów umowy pod względem ich abuzywności zgodnie z przepisami dyrektywy 93/13 stanowi istotne zaniechanie, które rzutować może na sytuację konsumenta tj. słabszej strony stosunku zobowiązaniowego. Wobec powyższego Sąd wydając zaskarżony nakaz zapłaty, zdaniem Rzecznika rażąco naruszył prawo poprzez niepełne zbadanie sprawy, a w konsekwencji niestwierdzenie z urzędu niedozwolonego charakteru klauzul zawartych w umowie pożyczki, prowadzącego ostatecznie do odmowy przyznania ochrony uprawnionemu konsumentowi. W ten sposób naruszył konstytucyjną zasadę ochrony konsumentów, poprzez niezapewnienie konsumentowi ochrony przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi w sposób, jakiego wymaga dyrektywa 93/13 i przepisy ją implementujące. Klientka jako konsument, została w konsekwencji pozbawiona należnej jej ochrony sądowej.
Jak pomaga Rzecznik Finansowy
Więcej informacji na temat działalności Rzecznika Finansowego znajdziesz na: https://rf.gov.pl/
Wzory dokumentów potrzebnych do: wydania istotnego poglądu, wstąpienia Rzecznika Finansowego do toczącego się postępowania sądowego lub wytoczenia powództwa przez Rzecznika Finansowego znajdziesz na poniższej stronie: Wzory wniosków
