W dniu 30 stycznia 2025 r. odbyła się ogólnopolska konferencja współorganizowana przez Rzecznika Finansowego i Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego (USz) pt. „Dostępność 2025: wyzwania i perspektywy dla sektora finansowego”. Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli instytucji publicznych, środowiska naukowego, organizacji konsumenckich i sektora finansowego, umożliwiając wymianę poglądów i doświadczeń w zakresie wdrożenia Europejskiego Aktu o Dostępności (EAA). Unijną dyrektywę wdraża do polskiego prawa ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze (UoD), która wejdzie w życie 28 czerwca 2025 roku. Od tej daty instytucje finansowe będą zobowiązane do spełniania wymagań dostępności dla oferowanych przez siebie produktów i usług.
Podczas konferencji zaprezentowano wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez Rzecznika Finansowego wśród ponad 600 instytucji finansowych, przedstawiające stan przygotowań sektora finansowego do wymogów UoD.
Konferencji przewodniczył Rzecznik Finansowy – dr Michał Ziemiak. Gościem specjalnym konferencji była Ministra do spraw Polityki Senioralnej – Marzena Okła-Drewnowicz, która w swoim przemówieniu otwierającym konferencję podkreśliła, że wdrażanie dostępności to nie tylko wyzwanie, ale przede wszystkim szansa na lepszy rozwój i otwarcie rynku dla grup defaworyzowanych.
W pierwszym panelu eksperckim, który poświęcony był szansom i wyzwaniom, jakie niesie ze sobą dostępność w kontekście zmian demograficznych i społecznych głos zabrali Maciej Samcik, redaktor naczelny portalu “Subiektywnie o Finansach”, Kamil Kowalski z Fundacji Integracja, Katarzyna Krysik z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz dr Krzysztof Czechowski z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Paneliści zwrócili uwagę na stały wzrost liczby osób starszych w społeczeństwie. W przyszłości osoby starsze stanowić będą znaczą grupę konsumentów, którzy tak jak dotychczas będą chcieli korzystać z usług bankowych, w tym bankowości on-line. Choroby neurodegeneracyjne osób starszych, dysfunkcje wzroku i słuchu wymuszą na usługodawcach dostosowanie usług do potrzeb tej grupy klientów m.in. poprzez zwiększenie dostępności architektonicznej placówek, wzrost czytelności, zrozumiałości i uproszczenie aplikacji mobilnych, czy też odpowiednie przeszkolenie pracowników. Podobne wyzwania będą musiały być podjęte z uwagi na spodziewany wzrost liczby osób obcojęzycznych w naszym kraju.
Pomiędzy pierwszym a drugim panelem głos zabrali Michał Sas, dyrektor Departamentu Analiz i Legislacji w Biurze Rzecznika Finansowego, dr hab. Edyta Rutkowska – Tomaszewska, prof. UWr oraz
dr hab. Wojciech Staszewski, prof. USz, dyrektor Centrum Wiedzy o Dostępności Uniwersytetu Szczecińskiego. Omówili wyzwania prawne związane z wdrożeniem UoD oraz zaprezentowali metodykę badań ankietowych przeprowadzonych przez Rzecznika Finansowego wśród instytucji finansowych.
Drugi panel dotyczył praktycznych aspektów dostępności cyfrowej, w tym zwłaszcza dostępności serwisów internetowych i aplikacji. Dyskusję panelistów poprzedziło wystąpienie dr Joanny Rachuby z USz, która zaprezentowała wyniki badań ankietowych w tym zakresie. Następnie uczestnicy panelu tj. dr hab. Ewa Kowalewska, prof. Usz, Adam Pietrasiewicz z Ministerstwa Cyfryzacji,
Iwona Szymańska, reprezentantka BLIK, Aneta Wyrozębska i Łukasz Chmielewski z Polskiego Związku Niewidomych oraz Artur Marcinkowski z Fundacji Widzialni rozmawiali o wyzwaniach, jakie stoją przed podmiotami gospodarczymi w zakresie dostosowania stosowanych przez nie stron internetowych i aplikacji mobilnych do wymogów UoD oraz o wyzwaniach dla organów nadzoru w zakresie weryfikowania dostępności cyfrowej, w tym o potrzebie rozszerzenia liczby specjalistów posiadających odpowiednie kwalifikacje do wdrażania i weryfikowania dostępności cyfrowej. Uczestnicy debaty podkreślili, że spełnianie wymogów dostępności ma charakter ciągły tzn. dostępność musi być zapewniona m.in. po każdej aktualizacji strony internetowej. Dla zapewnienia dostępności konieczne są zatem regularne szkolenia i bieżące audytowanie świadczonych usług.
Trzeci panel dotyczył zrozumiałości języka w obszarze relacji instytucji finansowej z klientem. Panel poprzedziła prezentacja dr hab. Wojciecha Bożka, prof. Usz, dotycząca wyników ankiet przeprowadzonych w tym obszarze. W panelu wzięli udziałMaciej Czapliński z Biura Rzecznika Finansowego, Kamila Paradowska, ekspertka UX writingu, Dobra Treść, Małgorzata Miś ze Stowarzyszenia Aquila, Paweł Zagaj ze Związku Banków Polskich oraz prof. Monika Kresa z Fundacji Języka Polskiego. W czasie dyskusji zwrócono uwagę na to, że na zrozumiałości tekstu składają się różne czynniki takie jak mechanizmy gramatyczne, architektura tekstu, czy długość zdania. Zrozumiałość tekstu jest istotna nie tylko w dokumentach umownych, ale także w komunikatach stosowanych w aplikacjach mobilnych. Stworzenie prostego i zrozumiałego dla klienta tekstu jest trudne z uwagi na liczne wymogi prawne, jakim podlegają banki w zakresie informacji przekazywanych klientom oraz problemy z implementowaniem poziomu B2, o którym mowa w EAA.
Przed rozpoczęciem ostatniego, czwartego panelu, który dotyczył dostępności terminali i bankomatów, dr Marta Musiał z USz omówiła wyniki badania ankietowego w tym obszarze. Uczestnikami ostatniego panelu byli Marta Wenclewska, z Biura Rzecznika Finansowego, Piotr Baltyn, z Polskiego Związku Głuchych, Joanna Seklecka z eService, Dariusz Marcjasz z Euronet Polska oraz Łukasz Iwancio z Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Przedstawiciele biznesu podzielili się informacjami o ilości bankomatów i terminali znajdujących się obecnie na rynku i działaniach, jakie podejmują w celu wyposażenia tych urządzeń w odpowiednie funkcje wymagane UoD. Zwrócili jednocześnie uwagę, że w niektórych sytuacjach zwiększanie dostępności powoduje trudności z zapewnieniem bezpieczeństwa płatności. Uczestnicy debaty zgodnie doszli do wniosku, że bardzo ważną rolę w odpowiednim dostosowaniu produktów odgrywa współpraca z osobami niepełnosprawnymi m.in. w zakresie testowania produktów.
Obrady podsumował Rzecznik Finansowy – dr Michał Ziemiak, podkreślając znaczenie trialogu między przedstawicielami wszystkich stron zaangażowanych we wdrażanie dostępności tj. organów nadzoru, przedstawicieli biznesu oraz organizacji pozarządowych.
Konferencja była transmitowana na żywo, a zapis obrad dostępny jest na kanale YouTube Rzecznika Finansowego.
Biuro Rzecznika Finansowego raz jeszcze przekazuje podziękowania Wydziałowi Prawa i Administracji USz, Katedrze Finansów i Bankowości Instytutu Ekonomii i Finansów USz oraz Centrum Wiedzy o Dostępności USz oraz pracownikom Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych za współpracę przy przeprowadzeniu badań ankietowych i sporządzeniu raportu z tych badań oraz za współudział w zorganizowaniu i przeprowadzeniu Konferencji. Szerokie zainteresowanie Konferencją pokazuje jak ważne i potrzebne było to wydarzenie. Z pewnością stanowiło ono kolejny istotny krok w przygotowaniu instytucji finansowych do wejścia pod nadzór Rzecznika Finansowego w zakresie dostosowania się do wymogów UoD.
