Stale rośnie udział rowerów w komunikacji, w szczególności miejskiej. Niestety, oznacza to jednak większe ryzyko wypadku z udziałem rowerzystów. Dlatego warto zastanowić się w jakim zakresie chronią nas już posiadane ubezpieczenia i rozważyć ewentualny zakup dodatkowej polisy. Poniżej w znajdują się odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania i wątpliwości dotyczące ubezpieczeń dla rowerzystów.
Ubezpieczeniem rowerowym określa się potocznie dobrowolne umowy ubezpieczenia, którymi objąć można rowerzystę i rower z dodatkowym wyposażeniem.
W tym miejscu przypomnieć należy, że zgodnie z definicją sformułowaną w Ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1251) rowerem jest: pojazd o szerokości nieprzekraczającej 0,9 m poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym pojazdem; rower może być wyposażony w uruchamiany naciskiem na pedały pomocniczy napęd elektryczny zasilany prądem o napięciu nie wyższym niż 48 V o znamionowej mocy ciągłej nie większej niż 250 W, którego moc wyjściowa zmniejsza się stopniowo i spada do zera po przekroczeniu prędkości 25 km/h.
Jednakże, zawierając dobrowolne ubezpieczenie rowerowe, zawsze należy zapoznać się z definicją „pojazdu” zawartą w OWU, gdyż może być odmienna niż ta w/w ustawowa. Może być szersza np. uwzględniać również hulajnogi elektryczne. Umowa może jednak nie obejmować np. rowerów złożonych samodzielnie z osobno zakupionych części, wypożyczonych rowerów, rowerów wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej, rowerów powyżej wskazanego wieku i wartości.
Uwaga! Dobrowolne OC rowerowe zazwyczaj wyłącza szkody wyrządzone pojazdami, które podlegają rejestracji lub obowiązkowemu ubezpieczeniu OC. Oznacza to, że takie dobrowolne ubezpieczenie co do zasady nie obejmie np. motorowerów czy „podrasowanych nielegalnie” rowerów elektrycznych z manetkami gazowymi (często samodzielnie zamontowanymi) nieodpowiadających przytoczonej wyżej ustawowej definicji z Ustawy Prawo o ruchu drogowym.
To znaczy, że jeśli jadąc takim pojazdem potrącimy pieszego, to nie będziemy mogli liczyć na pokrycie szkód z takiej dobrowolnej polisy. Małego tego! Ponieważ wbrew ustawowemu wymogowi nie mieliśmy obowiązkowego OC komunikacyjnego, grożą nam dalsze sankcje:
- opłata w wysokości nawet 1560 zł w 2025 r., którą nałoży Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
- konieczność zwrotu często wysokich odszkodowań i świadczeń wypłaconych przez UFG osobie przez nas poszkodowanej (w tym konkretnym przykładzie).
Przedmiot ubezpieczenia zależy od wybranej oferty. Prawa i obowiązki każdej ze stron dobrowolnej umowy ubezpieczenia, w tym zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela określają Ogólne Warunki Ubezpieczenia.
Przedmiotem ubezpieczenia może być:
- w ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej (OC) – odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego względem osób trzecich w związku z użytkowaniem roweru;
- w ubezpieczeniu od Następstw Nieszczęśliwych Wypadków (NNW) – zdrowie i życie ubezpieczonego w związku z użytkowaniem roweru;
- w ubezpieczeniu casco – od zdarzeń losowych oraz kradzieży i rabunku – rower albo rower wraz z dodatkowym wyposażeniem, o ile jest objęte ochroną (np. fotelik dziecięcy, przyczepka rowerowa, kask, siodełko, błotniki, prędkościomierz) w razie nagłego i niespodziewanego uszkodzenia lub utraty z przyczyn określonych w umowie (np. powódź, pożar, trzęsienie ziemi, zalanie, uderzenie pioruna, upadek drzewa lub innych przedmiotów, itd.) oraz kradzieży i rabunku;
- w ubezpieczeniu pomocy assistance – organizacja lub organizacja i pokrycie kosztów świadczeń assistance w przypadku wystąpienia awarii, lub zdarzeń losowych, lub w przypadku konieczności pomocy ubezpieczonemu w związku z użytkowaniem roweru.
Niekiedy umowa zapewnia ubezpieczonym dodatkowe usługi np. infolinię rowerową.
Ubezpieczenie rowerowe zadziała, gdy wypadek ubezpieczeniowy wystąpi w związku z użytkowaniem i przechowywaniem roweru (w zależności od wybranego pakietu).
Ubezpieczenie OC rowerowe zadziała, gdy w związku z użytkowaniem pojazdu np. rowerzysta potrąci przechodnia, powodując u niego obrażenia lub gdy dojdzie do szkody w pojeździe osoby trzeciej np. urwania lusterka czy zarysowania lakieru. Posiadanie takiego ubezpieczenia jest ważne, bo chroni przed obowiązkiem pokrycia wyrządzonych szkód z własnej kieszeni.
Co ważne posiadanie własnej polisy np. AC przez poszkodowanego nie oznacza, że rowerzysta może być zwolniony z tego obowiązku. Jeśli kierowca ma swoje AC, to zakład ubezpieczeń po wypłacie odszkodowania może wystąpić o zwrot wypłaconej kwoty do rowerzysty na zasadzie regresu. Jeśli samochód nie był ubezpieczony w zakresie AC, to kierowcy kierują roszczenia bezpośrednio do rowerzysty. Doniesienia prasowe potwierdzają, że kwoty jakie musi niekiedy zwrócić rowerzysta, czy to bezpośrednio poszkodowanemu posiadaczowi samochodu lub jego ubezpieczycielowi mogą być wysokie.
Z kolei, jeśli potrącony pieszy miał swoje ubezpieczenie na życie czy następstw nieszczęśliwych wypadków, to również nie wyklucza pokrywania szkód z kieszeni rowerzysty, który był sprawcą wypadku. To o tyle istotne, że przy poważniejszych urazach powodujących np. trwałą niezdolność do pracy, sprawca wypadku może być zmuszony do pokrywania różnicy między zarobkami przed i po wypadku oraz kosztów leczenia i rehabilitacji. A to mogą być dużo wyższe kwoty niż w przypadku uszkodzenia samochodu.
W przypadku ubezpieczenia NNW poszkodowany rowerzysta uzyska świadczenie, gdy dojdzie do trwałego uszczerbku na zdrowiu albo określonych w OWU urazów lub śmierci ubezpieczonego wskutek nieszczęśliwego wypadku w czasie korzystania z roweru. Warto pamiętać, że w przypadku ubezpieczenia NNW można korzystać z każdej posiadanej tego typu umowy. Jeśli więc mamy np. opcję NNW przy ubezpieczeniu na życie, w pakiecie mieszkaniowym i do tego w pakiecie rowerowym, to w razie wypadku będziemy mogli liczyć na trzy wypłaty zgodnie z warunkami zawartych umów.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że nie każde zdarzenie jest nieszczęśliwym wypadkiem, a tylko takie, które odpowiada definicji wskazanej w OWU. Najczęściej definicje precyzują, że za nieszczęśliwy wypadek uważa się wywołane przyczyną zewnętrzną zdarzenie nagłe i niezależne od woli ubezpieczonego, będące bezpośrednią i wyłączną przyczyną zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego. Niektóre OWU wprost dodają, że za nieszczęśliwy wypadek nie uważa się choroby lub obrażeń wynikających z wysiłku, przeciążania czy pochylenia, a także wcześniejszych urazów. Z kolei niektóre wzorce w definicji nieszczęśliwego wypadku dodatkowo uwzględniają nawet np. zawał lub udar mózgu.
W ubezpieczeniu casco roweru odszkodowanie uzyskamy, jeżeli dojdzie do uszkodzenia pojazdu na skutek niezależnego od Ubezpieczonego zdarzenia przyszłego i niepewnego o charakterze nagłym wskazanego w umowie, np. powódź, pożar, upadek drzewa, a także kradzieży czy rabunku. Przy czym należy tu wskazać, że przez rabunek zakłady ubezpieczeń rozumieją kradzież mienia przy użyciu lub groźbie natychmiastowego użycia przemocy fizycznej wobec ubezpieczonego, lub osób bliskich albo doprowadzeniu jej do stanu nieprzytomności lub bezbronności.
W przypadku ubezpieczenia od kradzieży należy pamiętać o określonych wymogach przechowywania i zabezpieczenia roweru. Towarzystwa wymagają np. aby było to pomieszczenie zamknięte zabezpieczone co najmniej jednym zamkiem lub kłódką wielozastawkową, z zamykanymi i zabezpieczonymi oknami i otworami. Dodatkowo, jeżeli do takiego pomieszczenia mają dostęp osoby trzecie, to wymagane jest zapięcie za pomocą określonego zabezpieczenia do stałego elementu pomieszczenia. Poza pomieszczeniami rower musi być przypięty w określony sposób (za ramę do stałego, nieruchomego obiektu) i określonym zabezpieczeniem.
Oznacza to, że ubezpieczenie nie zadziała, jeżeli np. zostawimy rower zapięty w niewłaściwy sposób/innym niż wymagane zabezpieczeniem przy stojaku na zewnątrz pod sklepem czy przy metrze.
Assistance zadziała, gdy dojdzie do awarii lub zdarzenia losowego skutkującego uszkodzeniem uniemożliwiającym dalszą podróż i konieczna będzie pomoc w postaci naprawy na miejscu zdarzenia, lub transportu ubezpieczonego i uszkodzonego pojazdu. Warto uprzednio zapoznać się z częścią OWU dotyczącą organizacji pomocy Assistance.
Jeżeli rower stanowi istotną część Twojego życia, to należy starannie wybrać polisę NNW czy OC lub poszukać specjalnej polisy rowerowej z zakresem, który nam odpowiada i zrealizuje nasze potrzeby ubezpieczeniowe.
Zakup ubezpieczenia rowerowego trzeba przede wszystkim rozważyć ze względu na ochronę odpowiedzialności cywilnej rowerzysty, zwłaszcza jeżeli często korzystamy z roweru (dojazdy do pracy lub szkoły, częste przejażdżki, amatorskie treningi lub wyprawy rowerowe)
W przypadku posiadania droższego sprzętu np. rower elektryczny lub zwykły rower, ale wysokiej klasy bardzo przydane może się okazać ubezpieczenie od kradzieży lub rabunku roweru.
Jeżeli lubimy samotne przejażdżki lub wyprawy rowerowe, a nie jesteśmy dobrze przygotowani, by samemu naprawić rower i nie możemy liczyć na pomoc rodziny lub przyjaciół warto mieć również assistance rowerowe.
Ubezpieczenie NNW rowerzysty, o ile posiada odpowiedni zakres oraz sumę ubezpieczenia pozwala na rekompensatę wydatków związanych z leczeniem lub rehabilitacją po wypadkach. W wielu przypadkach jesteśmy już objęci umową OC lub NNW, gdyż jest to często dodatek do polisy mieszkaniowej lub innej. Jednakże należy dokładanie zapoznać się z warunkami ubezpieczenia takich polis. Nie tylko suma ubezpieczenia wskazana w polisie NNW lub OC w życiu prywatnym może być niezbyt wysoka, ale też zakres ubezpieczenia jest ograniczony. Zazwyczaj pakiety przy polisach mieszkaniowych nie obejmują już np. assistance ani ewentualnych dodatkowych usług. Specjalna polisa rowerowa może więc być dobrym rozwiązaniem, jeżeli oczekujemy ochrony szerszej niż podstawowa.
Analizując oferty ubezpieczeń rowerowych warto zwrócić uwagę na następujące elementy:
- suma ubezpieczenia,
- wariant umowy ubezpieczenia,
- dzień rozpoczęcia i zakończenia ochrony ubezpieczeniowej,
- zakres terytorialny ubezpieczenia,
- wyłączenia odpowiedzialności,
- ubezpieczenie wyposażenia dodatkowego,
- zapisy dotyczące franszyzy redukcyjnej.
Spośród powyższych kwestii szczególnie istotna i warta uwagi jest suma ubezpieczenia. Jest to kwota określająca maksymalny poziom odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. W przypadku gdy suma ubezpieczenia jest zbyt niska rowerzysta może być zmuszony pokryć koszty ją przekraczające z własnej kieszeni. Sumy ubezpieczenia dla umowy OC / NNW/ assistance w umowach są wskazywane oddzielnie.
Warianty ubezpieczenia – zazwyczaj zakłady ubezpieczeń oferują różne warianty umowy. Mogą na przykład zabezpieczać samego rowerzystę (np. na wypadek urazów, odpowiedzialności cywilnej itp.), sam rower (np. na wypadek kradzieży, zniszczenia itp.), lub zarówno rowerzystę, jak i jego rower.
Dzień rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej określony jest w OWU. Na przykład może to być dzień następny po zawarciu umowy i zapłacie składki ubezpieczeniowej. Należy zawierać umowę z uwzględnieniem tej kwestii i zwrócić uwagę także na dzień zakończenia ochrony ubezpieczeniowej. Zwykle będzie to wskazana data, ale na przykład przy usługach assistance może to być moment wyczerpania limitu (ilościowego lub wartościowego) świadczeń.
Zakres terytorialny umowy – umowy obowiązują najczęściej na terytorium Polski albo na terytorium Polski i Europy.
Franszyza redukcyjna to wartość wskazana w polisie jako kwota lub procent wysokości szkody, każdorazowo obniżająca wysokość wypłacanego odszkodowania. Jest to np. 10% wysokości szkody, które zobowiązany będzie pokryć Ubezpieczony.
Każdorazowo zawierając umowę ubezpieczenia warto się zapoznać z katalogiem wyłączeń odpowiedzialności wskazanym w OWU.
W przypadku ubezpieczeń rowerowych są stosowane standardowe wyłączenia powtarzające się niemal w każdym OWU niezależnie od jego przedmiotu. Będą to na przykład wyłączenia odpowiedzialności za działania wojenne, rozruchy, zamieszki, usiłowanie przestępstwa, próby samobójcze, pozostawanie po użyciu alkoholu/w stanie nietrzeźwości/po spożyciu środków odurzających itd.
Pojawiają się też specyficzne zapisy wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń, gdy:
– szkoda powstała w związku z uprawianiem sportów wysokiego ryzyka lub podczas wyczynowego uprawiania sportu (zawody, rajdy i wyścigi profesjonalistów oraz treningi do takich wydarzeń);
– szkoda powstała w związku z prowadzeniem działalności zarobkowej, gospodarczej, wykonywaniem zawodu;
– szkoda powstała w wyniku użytkowania roweru bez oświetlenia po zmroku, wymaganego przepisami prawa o ile miało to wpływ na powstanie lub rozmiar szkody;
– szkoda powstała na skutek nieprzestrzegania zaleceń lekarza albo fizjoterapeuty;
– szkoda powstała w związku z nienaprawionymi uszkodzeniami lub awarią istniejącą przed zawarciem umowy;
– szkoda powstała na skutek użytkowania niezgodnego z przeznaczeniem sprzętu;
– szkoda ma charakter eksploatacyjny (wynikający z normalnego użytkowania roweru np. korozja, utlenienia, zawilgocenie czy zapleśnienie);
– szkoda powstała wskutek niewłaściwego montażu lub podłączenia sprzętu sportowego,
– szkoda powstała wskutek przewożenia sprzętu sportowego niezgodnie z obowiązującymi przepisami,
– szkoda powstała na skutek braku należytej konserwacji;
– szkoda powstała na skutek wady fabrycznej.
Podkreślić należy, że wskazane wyżej wyłączenia mają charakter przykładowy. Zawierając umową należy dokładnie sprawdzić jakie przypadki są poza ochroną świadczoną przez zakład ubezpieczeń.
Kierowcy samochodów w przypadku potrącenia rowerzysty odpowiadają na zasadzie ryzyka (art. 436 § 1 k.c.). To znaczy, że kierowcy będą mogli uwolnić się od odpowiedzialności za wyrządzone szkody, tylko w sytuacji gdy: szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej, wyłącznie z winy poszkodowanego albo osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Poszkodowany musi wykazać tylko, że do szkody doszło, nie musi udowadniać winy.
Poszkodowany rowerzysta może ubiegać się o odszkodowanie za szkody na mieniu oraz zadośćuczynienia, kosztów leczenia i rehabilitacji, a nawet renty przy szkodach osobowych z obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Natomiast w przypadku śmierci rowerzysty w wypadku komunikacyjnym jego najbliżsi mogą także ubiegać się o zadośćuczynienie, stosowne odszkodowanie, zwrot kosztów pogrzebu oraz rentę od ubezpieczyciela sprawcy z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
W przypadku gdy rowerzysta przyczynił się do zaistnienia wypadku komunikacyjnego nie przestrzegając zasad ruchu drogowego (np. poruszanie się po pasach dla pieszych bez zsiadania z roweru, jazda z telefonem w ręku, itp.) może zostać ustalone na podstawie art. 362 k.c. tzw. przyczynienie, co będzie skutkowało pomniejszeniem należnego zadośćuczynienia/odszkodowania. Może zostać ustalona nawet wyłączna wina rowerzysty, a wówczas nie otrzyma on żadnej rekompensaty z OC ppm drugiego uczestnika.
Jeżeli wyłącznie winny jest rowerzysta np. wjechał w prawidłowo poruszający się samochód, a nie ma zawartego dobrowolnego ubezpieczenia OC rowerzysty to kierowca może żądać odszkodowania bezpośrednio od rowerzysty. Może też zlikwidować szkodę w pojeździe ze swojego ubezpieczenia AC, ale wówczas zakład ubezpieczeń po wypłacie odszkodowania uprawniony jest do wystąpienia z roszczeniem zwrotnym do rowerzysty.
Jeżeli zaś rowerzysta zderzy się z innym rowerzystą lub pieszym to odpowiada na zasadzie winy (art. 415 k.c.). To znaczy, że sprawca poniesie odpowiedzialność, jeśli dopuścił się czynu bezprawnego i zawinionego, powstała szkoda i istnieje związek przyczynowy między czynem a szkodą. Co istotne, ciężar dowodu w tym przypadku spoczywa na poszkodowanym.
Poszkodowany może od niego zażądać zadośćuczynienia, kosztów leczenia i rehabilitacji, a nawet renty, a ponadto odszkodowania za uszkodzony rower i wyposażenie.
Jeżeli przyczyną wypadku rowerzysty był zły stan nawierzchni drogi rowerzysta może zgłosić swoje roszczenia do właściwego zarządcy drogi z jego polisy OC.
Niekiedy sam rowerzysta ulegnie wypadkowi wyłącznie z własnej winy. W takich przypadkach warto mieć ubezpieczenie NNW. Może to być zarówno samoistna polisa NNW, czy oferowana jako dodatek do ubezpieczenia mieszkania lub ubezpieczenia na życie z opcjami wypadkowymi czy w ramach tzw. ubezpieczenia rowerowego. Wówczas to zakład ubezpieczeń pokryje wspomniane wyżej. a niemałe niekiedy koszty. Należy pamiętać, że posiadacz kilku polis ubezpieczeniu NNW może uzyskać świadczenia z każdej z nich z tego samego zdarzenia losowego (nieszczęśliwego wypadku), o ile było ono ujęte w ubezpieczeniu.
W praktyce do Rzecznika Finansowego najczęściej zgłaszane są problemy związane ze szkodami z udziałem rowerzystów z ubezpieczenia OC komunikacyjnego sprawcy, gdy rowerzyści są poszkodowani przez kierowcę samochodu.
Są też spory związane z ubezpieczeniem OC w życiu prywatnym, najczęściej zawieranym przy ubezpieczeniu mieszkań lub domów. Tu tłem sporu są szkody wyrządzone przez rowerzystę innym uczestnikom ruchu drogowego lub pieszym. Dotyczą one zarówno odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, jak i wysokości szkody. Każda sprawa wymaga indywidualnej analizy z uwzględnieniem zapisów OWU.
Zdarzają się także zgłoszenia dotyczące odmów wypłaty odszkodowania z tytułu kradzieży. Najczęstszą przyczyną odmów jest niespełnianie wymogów określonych we wzorcu umownym OWU dotyczących przechowywania i zabezpieczeń rowerów przed kradzieżą (np. kradzież z garażu wielostanowiskowego).
Postępowanie w przypadku wypadku z udziałem rowerzysty jest co do zasady takie jak w przypadkach innych szkód komunikacyjnych.
Postępowanie w razie wypadku ubezpieczeniowego jest także każdorazowo omówione w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia.
Zaistnienie wypadku i jego następstwa należy udokumentować, a następnie zgłosić do zakładu ubezpieczeń.
Koniecznie należy spisać „Wspólne oświadczenie o zdarzeniu drogowym”. W przypadku szkód na zdrowiu wezwać Policję, która sporządzi stosowną notatkę, a także wykonać powypadkową dokumentację zdjęciową/filmową i zabezpieczyć dane ewentualnych świadków.
Należy zgromadzić dokumenty niezbędne do ustalenia zasadności i wysokości roszczenia – dokumentację medyczną, rachunki, faktury i inne dowody np. zdjęcia.
Zgłoszenia szkody z załączoną niezbędną dokumentacją dokonujemy np. pisemnie, poprzez infolinię lub uzupełnienie formularza na stronie internetowej zakładu ubezpieczeń. Należy to zrobić bez zbędnej zwłoki, gdyż zgłoszenie szkody z opóźnieniem może skutkować utrudnieniem ustalenia np. przebiegu zdarzenia. Może to może skutkować ostatecznie ograniczeniem odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń (art. 818 § 3 k.c.).
W przypadku szkód, które mogły powstać w wyniku przestępstwa (np. kradzież czy rozbój) niezbędne jest niezwłoczne powiadomienie właściwych organów (Policji).
Ubezpieczony powinien udzielać niezbędnych wyjaśnień i umożliwić dokonanie czynności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń oraz zakresu i wysokości szkody np. udostępniając uszkodzony rower do oględzin.
Należy także podkreślić, że ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów (art. 826 § 1 k.c.).
W razie wątpliwości związanych z likwidacją szkody bądź niekorzystnymi rozstrzygnięciami zakładu ubezpieczeń zapraszamy do skorzystania z porad e-mailowych i telefonicznych udzielanych przez ekspertów Rzecznika Finansowego https://rf.gov.pl/jak-pomaga-rzecznik-finansowy/porady/.