Sąd Rejonowy w Lublińcu doręczył Rzecznikowi Finansowemu odpis wyroku wraz z uzasadnieniem w sprawie, do której Rzecznik Finansowy przystąpił we wrześniu 2023 r. Sąd oddalił powództwo, w którym ING Bank Śląski S.A., dochodził roszczenia od swojego klienta, będącego seniorem z umowy pożyczki, która została zawarta w wyniku działań przestępczych osób trzecich (tzw. kredyt na klik).
Kredyt na klik
W sprawie tej bank dochodził od klienta kwoty blisko 40 tys. zł. w związku z udzieleniem pożyczki, która rzekomo miała zostać zawarta pomiędzy stronami.
Sprawa była znana Rzecznikowi na skutek wniosku pozwanego klienta o podjęcie postępowania interwencyjnego, w związku z negatywnym rozpatrzeniem przez bank reklamacji. Z udostępnionych Rzecznikowi dokumentów i informacji wynikało, że w wyniku działań przestępczych osób trzecich, na skutek wprowadzenia klienta banku w błąd, doszło do zawarcia na jego dane dwóch pożyczek, z wykorzystaniem bankowości elektronicznej. Kwoty pożyczek zostały wypłacone na rachunek bankowy klienta w momencie, w którym kontrolę nad tym rachunkiem w systemie bankowości elektronicznej sprawowała osoba nieuprawniona – oszust. Bezpośrednio po wypłacie kwot pożyczek nastąpiły nieautoryzowane transakcje płatnicze z rachunku klienta na rachunek nieznanej mu osoby. Klient padł ofiarą profesjonalnie przygotowanego przestępstwa, którego celem było najpierw pozyskanie danych uwierzytelniających (login, hasło), ich przestępcze wykorzystanie bez jego zgody i wiedzy do zawarcia umów pożyczek, a następnie do udostępnienia kwoty pożyczek osobom nieuprawnionym i złożenia zleceń płatniczych przez przestępców. Istotną dla sprawy okolicznością jest fakt, że klient jest osobą w wieku emerytalnym (seniorem).
W związku z zaistniałą sytuacją klient niezwłocznie złożył w banku reklamację oraz zawiadomił organy ścigania o popełnieniu przestępstwa na jego szkodę. Klient od samego początku wskazywał, że nigdy nie wyrażał zgody na zawarcie umów pożyczek. Bank jednak nie uznawał reklamacji składanych przez klienta. Bank wskazywał, że umowy pożyczki zawarto zgodnie z wymogami ustawowymi oraz bankowymi, wobec czego klient powinien spłacać zaciągnięte zobowiązania. Po przeanalizowaniu okoliczności sprawy Rzecznik Finansowy zdecydował się przystąpić do toczącego się postępowania po stronie klienta i przedstawić w toku sprawy argumentację odnośnie do bezzasadności roszczeń banku.
Stanowisko Rzecznika Finansowego
Rzecznik Finansowy zdecydowanie nie zgadza się ze stanowiskiem prezentowanym przez banki w tej i innych podobnych sprawach.
Obecna sytuacja na rynku usług płatniczych wymaga zmiany stosowanych praktyk w tej materii. Skala ataków oszukańczych, powoduje konieczność wdrażania przez dostawców usług płatniczych dodatkowych zabezpieczeń klientów – mówi Rzecznik Finansowy, dr Bohdan Pretkiel.
W odniesieniu do sytuacji klienta, do którego sprawy Rzecznik przystąpił, ale i większości klientów, którzy zwracają się do Rzecznika z analogicznymi skargami, wystarczyłoby, aby dostawcy usług płatniczych (przede wszystkim banki) potwierdzali dodatkowo, np. telefonicznie, chęć zawarcia umowy o kredyt (wygenerowanej on-line za pomocą bankowości elektronicznej) przez posiadacza rachunku, szczególnie jeśli jest to pierwsza tego typu umowa zawarta w opisany sposób. W opinii Rzecznika Finansowego znacząco wyeliminowałoby to sporne sytuacje, takie jak w przedmiotowej sprawie, a tym samym chroniłoby słabszą stronę stosunków prawnych, którymi są konsumenci, przed nadużyciami.
Rzecznik Finansowy pragnie wskazać dodatkowo na treść Rekomendacji Komisji Etyki Bankowej przy Związku Banków Polskich dla sektora bankowego w zakresie obsługi seniorów z października 2015 r., w szczególności rekomendację 7.4, która stanowi, że W przypadku podejmowania zobowiązań kredytowych zaleca się szczególną staranność i zwrócenie uwagi czy osoba starsza podejmuje decyzję świadomie i samodzielnie.
Należy zauważyć, że bank opisany w niniejszej sprawie jest członkiem Związku Banków Polskich, a zatem powinien przestrzegać ww. rekomendacji w relacjach z seniorami, za których – według treści tego dokumentu – należy uznać w szczególności klientów w wieku co najmniej 65 lat. Do tej grupy zaliczał się klient, dlatego bank powinien był zachować szczególną staranność przy zawieraniu umów pożyczki. Bank takiej staranności nie zachował – nie tylko nie zbadał, czy klient podjął decyzję samodzielnie i świadomie, ale nie upewnił się nawet, czy inicjatywa zawarcia umów pożyczki pochodziła rzeczywiście od pozwanego.
W niniejszej sprawie bank nie podjął jeszcze decyzji czy będzie próbował apelować (odwoływać się) od korzystnego dla klienta wyroku do sądu II instancji.
Poradnik Rzecznika Finansowego
Problematyka tzw. kredytów na klik jest jednym z najistotniejszych obszarów interwencji Rzecznika. W tym kontekście Biuro Rzecznika Finansowego przeprowadziło badania i analizy których efektem jest poradnik dostępny pod poniższym linkiem:
