Sąd Najwyższy nie rozstrzygnął dziś rozbieżności w orzecznictwie dotyczącym uprawnień opiekunów osób, które na skutek np. wypadku komunikacyjnego, są w stanie wegetatywnym. Z apelem w tej sprawie oraz oficjalnym wnioskiem o uchwałę zwracał się Rzecznik Finansowy. Propozycja ustawowego uregulowania tej kwestii przygotowana przez Prezydenta RP znajduje się obecnie w Sejmie.
Informacja na stronie Sądu Najwyższego (kliknij link)
Skład połączonych Izb Sądu Najwyższego Cywilnej oraz Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie podjął uchwały rozstrzygającej rozbieżności w orzecznictwie, które dotyczą uprawnień bliskich osób poważnie poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych lub na skutek błędu medycznego. O taką uchwałę zawnioskowała I prezes Sądu Najwyższego, m.in. w odpowiedzi na apel Rzecznika Finansowego.
– Rozstrzygnięcie rozbieżności przez połączone Izby Sądu Najwyższego jest konieczne ze względu na trudną sytuację bliskich osób, które na skutek wypadku komunikacyjnego lub błędu medycznego znajdują się w stanie wegetatywnym. To taki, w którym poszkodowany żyje, ale nie ma z nim żadnego kontaktu lub kontakt ten jest mocno ograniczony, a leczenie nie rokuje znaczącej poprawy. Na bliskich takich osób spoczywa ciężar opieki, bo poszkodowani są całkowicie niezdolni do samodzielnej egzystencji. Uważam, że w tej sytuacji mamy do czynienia z naruszeniem dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej, które zasługuje na zadośćuczynienie. W związku z tym liczę na szybkie przyjęcie ustawy skierowanej do Sejmu przez Pana Prezydenta Andrzeja Dudę. Projekt ustawy przewiduje m.in. przyznanie bliskim poszkodowanych prawa do zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w postaci zerwanej więzi rodzinnej, w następstwie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała – mówi dr hab. Mariusz Jerzy Golecki, prof. UŁ, Rzecznik Finansowy.
Prezydencki projekt zmian przewiduje przyznanie takim osobom prawa do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Polega ona na zerwaniu więzi rodzinnej w następstwie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała. Odpowiednie propozycje zmian w Kodeksie Cywilnym trafiły do Sejmu 22 kwietnia. W trakcie obrad 20 maja została podjęta decyzja o skierowaniu go do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.
Wydawało się, że spory na tym tle powinny należeć już do przeszłości. Wszelkie wątpliwości powinno rozwiać stanowisko Izby Cywilnej SN z 27 marca 2018 r. Podjęła ona wówczas uchwały z wniosku Rzecznika Finansowego o rozstrzygnięcie rozbieżności (III CZP 36/17) oraz w dwóch innych sprawach dotyczących tego samego problemu (III CZP 69/17 i III CZP 60/17). Wniosek ze wszystkich trzech uchwał był jasny: sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu. Na tej podstawie zadośćuczynienie mogłoby być wypłacane np. z polisy OC komunikacyjnego, jeśli poszkodowany ucierpiał w wypadku samochodowym. Takie same zasady miałyby też zastosowane w odniesieniu do bliskich osób poszkodowanych w wyniku błędów medycznych, np. tych popełnionych przy porodzie. Na skutek uchwały ubezpieczyciele zaczęli zmieniać swoje podejście do tego typu spraw na korzyść rodzin poszkodowanych. Niestety 22 października 2019 r. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN zajęła zupełnie przeciwstawne do powyższego stanowisko (sygn. akt I NSNZP 2/19). W tej sytuacji spory odżyły. Na przykład w ostatnim czasie jedna z tego typu spraw trafiła do Sądu Najwyższego w ramach skargi kasacyjnej. Ubezpieczyciel walczy o potwierdzenie braku takiego uprawnienia. Rzecznik Finansowy jest przeciwnego zdania, czemu dał wyraz przedstawiając tzw. istotny pogląd w sprawie.
Kalendarium działań na rzecz potwierdzenia uprawnienia do zadośćuczynienia dla najbliższych osób poszkodowanych np. w wypadkach komunikacyjnych czy na skutek błędu lekarskiego:
21 kwietnia 2017 r. – Wniosek Rzecznika Finansowego do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie: Czy bliscy osób żyjących, ale ciężko poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych mogą żądać od ubezpieczyciela sprawcy wypadku wypłaty zadośćuczynienia? (więcej informacji – kliknij link)
27 marca 2018 r. – Uchwała Sądu Najwyższego wydana na wniosek Rzecznika Finansowego (III CZP 36/17), uznająca, że sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu. Takie samo stanowisko Sąd przedstawił w dwóch pozostałych uchwałach dotyczących tego samego problemu (III CZP 69/17 i III CZP 60/17). (więcej informacji – kliknij link)
13 grudnia 2019 r. – Wystąpienie Rzecznika Finansowego o uchwałę w związku z dostrzeżonymi rozbieżnościami w orzecznictwie. To reakcja na uchwałę Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN z 22 października 2019 r. (sygn. akt I NSNZP 2/19). Zajęła ona zupełnie przeciwstawne stanowisko do przedstawionego 27 marca 2018 r. przez Izbę Cywilną SN. (więcej informacji – kliknij link)
23 grudnia 2019 r. – Apel Rzecznika Finansowego o jak najszybsze rozstrzygnięcie rozbieżności w związku z tym, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, po raz kolejny zajęła zupełnie przeciwstawne stanowisko do tego prezentowane przez Izbę Cywilną SN. (więcej informacji – kliknij link)
7 października 2020 r. – informacja o decyzji I prezes Sądu Najwyższego, że wątpliwości rozstrzygnie 25 marca 2021 r. skład połączonych Izb Sądu Najwyższego Cywilnej oraz Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Dzięki temu uchwała uzyska moc zasady prawnej. (więcej informacji – kliknij link)
1 grudnia 2020 r. – Rzecznik Finansowy złożył istotny pogląd w postępowaniu kasacyjnym przed Sądem Najwyższym. Spór dotyczy uprawnienia do zadośćuczynienia dla osoby najbliższej poszkodowanego, który doznał ciężkiego i nieodwracalnego uszczerbku na zdrowiu. (więcej informacji – kliknij link)
22 kwietnia 2021 r. – Prezydent RP skierował do Sejmu projekt ustawy dodającej w kodeksie cywilnym przepis przyznający rodzinom poważnie poszkodowanych w wypadkach prawa o zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w postaci zerwanej więzi rodzinnej w następstwie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała. (więcej informacji – kliknij link)
20 maja 2021 r. – Pierwsze czytanie prezydenckiego projektu na posiedzeniu Sejmu. Zdecydowano o skierowaniu go do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. (więcej informacji – kliknij link)
