W dniu 15 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-287/22 Getin Noble Bank. W wyroku TSUE stwierdził, że art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (dalej: dyrektywa 93/13/EWG) stoją na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu zgodnie z którym sąd może oddalić złożony przez konsumenta wniosek o zastosowanie środków tymczasowych mających na celu zawieszenie, na czas trwania postępowania w sprawie unieważnienia umowy zawierającej nieuczciwe warunki umowne, wykonywania umowy kredytu polegającego na spłacie miesięcznych rat, w sytuacji gdy zastosowanie takich środków tymczasowych jest konieczne dla zapewnienia pełnej skuteczności tego orzeczenia.
W praktyce oznacza to, że sąd rozpoznający sprawę powinien udzielić zabezpieczenia roszczeń i zawiesić spłatę kredytowych, jeśli wymaga tego zapewnienie skuteczności orzeczenia, które może zapaść w sprawie, z punktu widzenia przepisów dyrektywy 93/13/EWG. Niemniej jednak to sąd krajowy powinien rozważyć istnienie przesłanek udzielenia zabezpieczenia oraz tego, czy jest to niezbędne dla skuteczności wykonania orzeczenia.
Co istotne, z omawianego wyroku wynika, że warunkiem stwierdzenia powyższego nie jest jedynie sytuacja, gdy kredytobiorca dokonał już lub w toku sprawy może dokonać pełnej spłaty lub nadpłaty środków, które uzyskał od banku w związku zawarciem umowy kredytu hipotecznego. Zaistnienie takich okoliczności stanowi jedynie dodatkowe potwierdzenie konieczności udzielenia zabezpieczenia.
Wyrok TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r. w sprawie C-287/22
Wyrok dotyczy pytania zadanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie (Sąd), który rozpoznaje zażalenie na postanowienie oddalające wniosek o zabezpieczenie powództwa w sprawie dotyczącej powództwa konsumentów, w którym domagają się między innymi ustalenia nieważności zawartej z bankiem umowy kredytu hipotecznego, indeksowanego do franka szwajcarskiego.
Sąd powziął wątpliwości w sprawie dotyczące wykładni dyrektywy 93/13/EWG i zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem:
Czy w świetle zasady skuteczności i proporcjonalności art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG sprzeciwiają się takiej wykładni przepisów krajowych lub orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którymi sąd krajowy może – w szczególności ze względu na ciążące na konsumencie obowiązki rozliczenia się z przedsiębiorcą albo dobrą sytuację finansową przedsiębiorcy – nie uwzględnić wniosku konsumenta o zarządzenie przez sąd środka tymczasowego (zabezpieczenia powództwa) polegającego na zawieszeniu na czas trwania postępowania wykonywania umowy, która prawdopodobnie zostanie uznana za nieważną na skutek usunięcia z niej nieuczciwych warunków umownych?
Jak wskazano wyżej, TSUE udzieliło na to pytanie odpowiedzi w sposób opisany w wydanym dziś wyroku.
Komentarz Rzecznika Finansowego dr Bohdana Pretkiela po wyroku w sprawie C-287/22
To kolejne przełomowe dla konsumentów orzeczenie TSUE. Kredytobiorca będzie mógł żądać zawieszenia płatności rat na czas trwania postępowania sądowego dotyczącego unieważnienia umowy kredytowej. To będzie ogromna ulga dla wielu kredytobiorców, nie tylko finansowa, ale przede wszystkim psychiczna. Rata kredytu, który prawdopodobnie obarczony jest sankcją nieważności nie będzie już kulą u nogi, wpływającą destrukcyjnie na zdrowie czy relacje rodzinne. Do tej pory problemem był niejednolita praktyka polskich sądów w tym zakresie.
Dzisiejszy wyrok TSUE sprawia, że sądy nie powinny mieć w tego typu sprawach większych wątpliwości, a kredytobiorcy odczują realną ulgę bez konieczności czekania na ostateczny rezultat długotrwałego postępowania sądowego.
Stanowisko Rzecznika Finansowego
Rzecznik Finansowy przedstawił w sprawie swoje stanowisko wskazujące kierunek proponowanego rozstrzygnięcia wraz z argumentami na jego poparcie.
W ocenie Rzecznika Finansowego, art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG, interpretowane w świetle zasady skuteczności i prawa do skutecznego środka prawnego, sprzeciwiają się wykładni przepisów krajowych lub orzecznictwu krajowemu, w świetle których konsument, który dochodzi ustalenia nieobowiązywania umowy z uwagi na nieuczciwość jej postanowień i uprawdopodobnił swoje roszczenie, nie może uzyskać zabezpieczenia poprzez zawieszenie wykonywania umowy, z uwagi na brak interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, podczas gdy wnioskowany środek służy osiągnięciu celów postępowania lub zapewnieniu pełnej skuteczności przyszłego orzeczenia.
Wyrok wydany dzisiaj przez TSUE jest zbieżny z dotychczas prezentowanym stanowiskiem przez Rzecznika Finansowego.
Link do wyroku TSUE poniżej: